Sözcüklerin peşinde olduğu için okuduğu kitabın adını önemsemeyenler gibi; Henri Cartier-Bresson’da görünene odaklanmanın değil, iyi fotoğrafın peşindeydi. Onu iyi fotoğrafa ulaştıran düşünce pratiklerine yaklaşabilmek için, ‘kavrayış’ olarak düşünce ile ‘kaşına kaşına tasarlayıp durma’ anlamındaki düşünceyi ayırt etmek gerekir. Bu ayrım, zihinden-bakışa yönelmek yerine, zihinle bütünleşmeye varan ‘görü’ye açılır ki, bu ‘görü’ Cartier-Bresson’ı yalnızca iyi fotoğrafa değil aynı zamanda sükûnete, tevazuya ve nihayetinde doyumlu yaşama ulaştıran yolun kendisidir.
| Fotoğrafik Bakışın Zihinsel Merhaleleri, Karşılaştırma Tablosu | |
| Zihinsel Tasarım olarak Fotoğraf (Intellect) | Zihinsel Kavrayış olarak Fotoğraf (Cosa Mentale) |
| 1-Zihinden Bakışa Yöneliş | 1-Bakıştan Zihne Yöneliş |
| 2-Araçların gergin durumda (hazır) tutulmasıdır | 2-Zihnin gergin durumda (hazır) tutulmasıdır |
| 3-Zihinle özdeşleşme (zihnin farkında olmamak) | 3-Zihinle bütünleşme (zihinsel farkındalık) |
| -Zihnin kölesi olmak, zihin tarafından engellenmek | -Zihinle yol almak |
| 4-Konunun kor noktasına saplanmak | 4-Meseleyi zihinsel ele almak |
| -Düşüncede ‘farkındalıksız olarak’ kalmak | -Düşüncenin tanığı olarak kavramak |
| -Zihin illeti (rasyonel/diyalektik düşünce, mantık) | -Konu etrafında adeta vals yaparak dönmek |
| -Koşullanmış zihin | -Zihnin yüksüzlüğünde kalmak (flanör zihin) |
| 5-Zihinsel tasarım ile kurulan dünya | 5-Varoluşla kurulan dünya ile bütünlüğe ermek (Hesse) |
| 6-Zihnin tezahürü olarak görmek | 6-Zihni fark edip, çeldiricileri tasnif etmek |
| -Zihinsel gürültüler (salt öznel bakış) | -Nesnel bağlam ile görmek |
| -Zihinsel birikimler (tortu, iz vs..) | -Fenomenlerin alımlanması |
| 7-Zihinsel akışa kapılmak | 7-Zihinsel denge |
| -Kanıların, yargıların, kararların zorbaca baskısı | -Zihin çeşmem sakin bir su gibi saydamken :) |
| -Bilinci zihnin kurgusunda bırakmak | -Sükûneti sağlamak |
| 8-Zihinde çalan eski plaklar | 8-Dingin zihin |
| -Yeniyi eskiyle, eskiyi daha eskiyle açıklamaya çalışmak (Sartre) | -Zihinsel özlerini simgeleyen öküzü bulup, uysallaştırmak |
Fotoğraf, Zihinsel Şey.., A.Tufan Palalı, Altıkırkbeş Yayın., 2018 Θ
Fotoğraf, Zihinsel Şey.. ‘de yer alan bazı kavramlar/alıntılar ve HCB hakkında.. Θ
Cartier-Bresson’un fotoğrafı zihinsel ele alışına sebep olan unsurlardan birinin de, Eugen Herrigel’in ‘Okçuluk Sanatında Zen’ isimli kitabı olduğunu, biyografilerinden okuyoruz. ‘Okçuluk Sanatında Zen’ kitabı, Cartier-Bresson’a, kendisinin daha önce dile getirmiş olduğu ‘Karar Ânı’ kavramını pekiştirip, yeni eklemeler yapmasına katkı sağlamış olmalı; bunu hem Cartier-Bresson’un söylemlerinde hem de fotoğrafik yaklaşımında görebiliyoruz.
Fotoğrafa, bakışla birlikte zihinsel de yaklaşmayı öngören ‘HCB doktrininin’ fotoğraf tarihi içindeki farkı: bilinç dışının doğrudan kullanılmasını salık vermez. Bu doktrin, daha çok bilinç dışının farkına varılarak (psikodinamik benlik), iç sesin bastırılmasını ve fotoğrafik görü’ye ancak bilinç dışı unsurların tümüyle (zihinsel bütünleşme) mücehhez olunarak ulaşılabileceğini ifade eder ki; bu, bilinç ve dış tahrikler arasında denge kurmayı önceleyen bir düşünce modeli geliştirmeyi gerektirir. Aksi taktirde, odaklanma/ayırma edimi olan fotoğraflama eyleminde göz görür, zihin tasnif eder, el çekerken ‘zihinsel olan’ sekteye uğrar ya da zihinsel tasarımı öncelerse; ‘zihin’ genel motife, itkilerinin peşine, çeldiren görüntülere, klişe veya kitsch’e yönelir (HCB’nin görüntüler tarafından yakalanmak dediği). Oysa Cartier-Bresson’da görüntü: fenomenlerin alımlanması, zihinde yerleştirilmesi ve kadrajda yer alacak görüntünün, henüz fotoğrafını çekmeden zihinde belirmesidir (cosa mentale).
kitabın 136. sayfasındaki şemaya erişmek için: Θ
read text in EN Θ
meraktan çatlayarak kapı arkasından bakmak isteyeceklerin görebileceği hiçbir şey yoktur! evet
tufanpalali.com 